Foto - Belgesel

UD iMALATI - NECATÄ° USTA

Müzik aletlerine karşı hep hayranlık dolu bir merakım olmuştur ama nedense bu konuya tam bir konsantre olup, bir müzik aletini çalabilmeyi beceremedim. Ailemde kimsede böyle ilgi ve yetenek olmadığı için sanırım ben de çok uzak kalmışım. Oysa ne çok isterdim şöyle arkadaşlarıma müzik ziyafeti çekebileyim.

Fotoğraf hobisini, bu içimde ukte kalmış sevda ile buluşturmak üzere, müzik aletleri imalatını fotoğraflamak için kemeraltına rotamız çevirdim. Beni imalatçıya götürecek arkadaş ile Kemeraltında buluşup kalabalık sokakların arasında ilerliyoruz. Kemeraltından geçip Kestelli yokuşunda tırmanırken her zamanki gibi zorlanıyorum tabi. Kalabalıktan çıkalı 100 metre olmadı belki ama bambaşka bir ortamdayız sanki, buralarda güzel korunmuş eski Rum evleri bulunmakta.

Harika bir Rum evi önünde duruyoruz, arkadaşım Usta nın mekânının burası olduğunu söylüyor. Böyle mimarilere hayran biri olarak donup kalıyorum, ilk günkü haliyle duran, nadir bulacağımız muhteşem bir yapı. Evin üst katlarındaki pencerelerden sokağa nefis bir buziki sesi yayılıyor. Sanki bu binada tarih donmuş kalmış, Sanki birazdan kapıdan sarışın Rum kızı Melena sokağa fırlayacak. Heyecan ile kapıyı çalıyoruz,kapıyı sevimli Türkçe’si ile sonradan isminin Thanasis Olduğunu öğrendiğimiz Yunanistanlı kalfa açıyor. Thanasis Türkçe anlamasına rağmen ben anlamsız bir şekilde yüksek sesle konuşmaya çalışıyorum. Tam kafamda geçmişin izlerini kurmuşken bu sahne ile iyice bir karmaşaya giriyorum. Binanın içi muhteşem, bir asır öncesinden beri aynı duruyor sanki.

Burada herhangi bir sanat eseri üretmek çok doğal karşılanmalı zaten.

Muhteşem merdivenlerden çıkıp üst kattaki atölyeye girip Necati Usta ile tanışıyoruz. Ustanın sohbeti, evin tonları, atmosferi o kadar güzel ki, kendimizi orada yaşayan bir birey gibi hissediyoruz hemen.

Evin odaları atölye olarak kullanılıyor, geniş balkonlu iç sofası ise dinlenme alanı, bu sofa alanında Usta ile sohbet ediyoruz. Ustanın daha iyiye ve güzele olan tutkusu büyüleyici. Bu anlatımlardan kendime çok ders çıkarıyorum. Özellikle 20 yıldır başka bir sektörde olsa kalite konusu üzerine çalışan biri olarak bakış açısı olarak öğrenecek birçok şeyin olduğunu anladım. Hangi iş konusu olursa olsun hedeflediğimiz daha iyisini yapabilme, araştırma ve geliştirmeye yönelik çalışmak, kendini sürekli tekrar etmeden yeniliklere açık olmalı. Bunlar tüm işkollarında başarıyı sağlayacak olgular.

Necati usta yaklaşık 25 yıl önce kısmi olarak başlamış Ud yapımcılığına, sürekli kendini yenilemiş, hiç bir zaman sabit düşünüp aynı ürünü üreteyim hesabıma bakayım derdinde olmamış. Her yeni ürettiği üründe yeni bir şeyler denemiş. Her yaptığı ürün için kullanıcılardan mutlaka geri dönüşümler almış.

Yaptığı modellerin kâğıtlardaki projeleri sanki gemi imalatı gibi detaylı ve özenli. İmal ettiği her ürünün notlarını sürekli saklıyor, kullanıcı 10 yıl sonra bile yorum yapsa çok mutlu olacak kapasitede.

Necati Usta sanki müzik aletlerinin Geppetto ustası, ağaçlar müzik aletinin yeni formu içerisinde onun için halen yaşayan organizmalar.

Kullanıcının yaşadığı yerdeki iklim şartları bile usta için çok önemli, mesela Rize de kullanacak ise o bölgenin nem değerlerine göre ağacı işliyor, söz konusu nem değerleri sağlanmıyorsa hiçbir işlem yapmadan bekliyor, bu yüzden bazı Udların birkaç senede bittiği bile oluyormuş.

Aynı anda tamamen benzer ürettiği udların başka iklimlerde bambaşka sonuçlar vereceğini biliyor.

Dediğim gibi kalite konusunda o kadar büyük bir çabası var ki ustanın, bir müzik aleti oluşturmak için bir sürü faktörü en ince noktasına kadar düşünüyor.

Daha iyi ud yapabilmek için kullanıcıları iyi tanıması gerekiyor, ne tarz bir çalış şekillerinin olduğunu bilmesi gerekiyor, yeni bir sipariş aldığı zaman nasıl bir ses arayışı içinde olduğunu soruyor, çünkü tüm ürünlerini kullanıcı için baştan yaratıyor. Ve o satın alınan Udun sadece kişiye özel üretildiğini bilmek bile çok güzel. Çünkü tamamen kişisel beklentileriniz, zevkleriniz, tarzınız, yaşadığınız iklim şartlarınız için size özel olarak üretilmiş bir müzik aleti çalıyorsunuz. Burada ud u çalan kişinin performansının daha da artması şaşırtıcı olmaz sanırım.

Necati Usta, daha iyi verim alabilmek için ud imalatı konusunda arayışlarını halen sürdürüyor. Araştırma konusunda sürekli bir mücadelesi var, kendisi için malzeme olabilecek tüm ağaçları iyi tanıyor, dünya üzerinde malzeme olabilecek tüm ağaçları araştırıyor ve büyük zorluklar ile getirtiyor. Bu ağaçların kuruluğu, sertliği v.b gibi özellikleri çok iyi tanıyıp nasıl daha iyi ses alırım, nasıl daha iyisini yaparım düsturu ile araştırmalarına devam ediyor.

Udun görsel olarak zenginliğini sağlayan Gövde kısmı dilimlerden oluşturuluyor. Bu gövde kısmı sesin iç duvarlardan yankılanıp geri geldiği bölüm, usta bu kısımda daha yuvarlak form elde etmek için daha fazla dilim kullanarak yine zamanında radikal girişimlerde bulunmuş. Gövde için görsellikte önemli olduğu için çok değişik ağaç türleri kullanılıyor. Yılan, Cocobolo, Pelesenk, Maun, Ceviz, Erik, Wenge, Ardıç, Abanoz, Kelebek ve çeşitli ülkelerin Rosewood ağaçları kullanılıyor. Bu ağaçların her biri başka karakterde ve bunlar değişik kombinasyonlar yapılarak kullanılıyor.

Ud’un Göğüs denilen kısmı ses konusundaki en önemli parça, bu kısım görsellik için değil ses için önemli. Genel olarak Borçka Ladini, İtalyan Ladini, Sedir ağaçlarından faydalanılıyor.

Ud un sap kısmı ise yıllarca esnekliğini bozmayacak yapıda olması gerekiyor. Ihlamur ağacı ve Pavlonia Ağacı kullanıyor. Necati Usta eski piyanoların ayaklarını tercih ediyor genelde, bu parçalar yıllarca artık oturmuş olduğu için sap için gerekli verimi alabiliyor.

Eşik denilen parça kelebek ağacından, Burgular Pelesenk ve Abanoz ağacından, Burguluk ise akçaağaç kullanılarak yapılıyor.

Tüm bu ağaç türleri nem alma, sertlik, ses yansıtma ,esneklik, görünüm gibi bir çok özellikleri barındırıp çeşitli kombinasyonlar elde edilmesini sağlıyor.

Necati Usta'nın ürettiği ürünleri geliştirmedeki global çözümlerinden biri görsel ve kullanım olarak katkıda sağlayan, tellere vurulan kısıma çok dayanıklı kaplumbağa kabuğu , süslü, işlemeli ses pencereleri için sığır boynuzu kullanmak gibi çözümleri de olmaktadır.

Ustanın bu kendini geliştirme ve daha iyiye olan tutkusu gerçekten insana şevk veriyor. Usta ile çalışan oğlu kanun yapımı konusunda ustalaşmış ve bu konuda akademik eğitim almış biri. Ustanın yanında çalışan Yunanlı dostumuz Thanasis Yunanistan’da müzik aletleri yapımı eğitim almış ve uygulama kısmını Necati Usta yanında yaparak pişmeye çalışan, geleneksel usta-çırak ilişkisini göreceğimiz güzel bir yapıda çalışıyorlar. Thanasis daha çok kemençe, buzuki ve lavta imalatı üzerinde yoğunlaşmış.

İlginçtir ki ustamız ses konusunda mükemmeliyete yol almaya çabalarken ud ile şarkılar çalmayı bilmiyor, ama nasıl daha iyi ses alırım konusunda kelimenin tam anlamıyla Usta.Ustayı yaklaşık 3 kez ziyaret ettim, her seferinde neden bir müzik aleti çalamadığım ve bu konunun üzerine düşmediğim konusunda hayıflanmışımdır, hem de böyle kişiye özel üretilen bir müzik aleti ile insan kendini nasıl iyi ve mutlu hissetmez..